Kripto Para Stake Etmek (Staking) Ne Demektir?
Kripto Para Stake Etmek (Staking) Ne Demektir?
Kripto para sisteminin sürdürülebilir olması için yeni bloklar eklenerek devam etmesi gerekmektedir. Yeni eklenecek blokların kimin tarafından ekleneceğine karar vermek adına karmaşık kriptografik problemi en hızlı çözecek kişi seçilir. Bu seçim sonunda yeni blok eklenir ve katılımcıya belirli miktarda kripto para ödül verilir. Yapılan bu işlem iş kanıtı olarak adlandırılan Proof of Work (PoW) ağ mutabakat algoritmasıdır. Bitcoin, Ethereum 1.0 gibi piyasanın önde gelen kripto paraların tercih ettiği yöntem olan PoW algoritması maliyetli olmakla birlikte yüksek oranda enerji ve karmaşık kriptografik problemleri çözecek donanımlar gerektirmektedir.
Bitcoin’i bir banka defterine benzetebiliriz. Gelen ve giden transferlerin yazıldığı bir defterin tutulmasındaki amaç, deftere yazılan işlemlerin bir kere ve doğru şekilde yazılmasını sağlamaktır. Bu işlem Proof of Work ağ mutabakat algoritması ile iş kanıtı sunularak doğru şekilde eklemelerin yapılması ile sağlanır. Bitcoin blockchain üzerinde basit olarak bu yapıya sahiptir. Ancak Ethereum blockchaini ve Ethereum üzerinde çalışan ve birçok projeye ev sahipliği yapan projeler için PoW algoritmasını kullanmak hız ve verimliliği düşüreceği gibi işlem maliyetlerini de artırmaktadır.
Ethereum 2.0 son iki yıllık süreçte, PoW ağ mutabakat algoritmasından hisse ispatına dayalı olan Proof of Stake (PoS) ağ mutabakat algoritmasına kademeli bir geçiş yapmakta. Son yıllarda çıkan kripto paralarda genel olarak PoS algoritmasını kullanmaktadır. Bu yazıda Staking Nedir? Nasıl Yapılır? Neden Her Kripto Para Stake Edilmiyor? Stake Etmenin Avantajları ve Dezavantajları Nedir? sorularına cevap bulacaksınız.
Staking Nedir?
Proof of Stake ağ mutabakat algoritması Sunny King ve Scott Nadal tarafından 2012’de ilk defa kullanıma sunulmuştur. Staking, belirli kripto paraların belirli süre için ağ içerisinde kilitlenmesi ile elde edilen söz hakkı sayesinde blockchain sisteminin sürdürülebilir olması için gerekli olan onaylamanın yapılmasını sağlanmasıdır. Bu onaylama için katılımcıya bir miktar kripto para ödül verilir. Aynı zamanda ağ içerisinde oylamalarda oy hakkı elde eder ve ağın geleceği hakkında söz sahibi olur.
Staking Süreci Nasıl İşler?
Stake etmek istediğiniz takdirde, stake etmeye imkan tanıyan kripto paraların bir süre kadar ağ içerisinde kilitli kalmasını tahattüt etmeniz gerekmektedir. Kilitlenen bu kripto paralar süre sonuna kadar ağ içerisinde kullanılacaktır. Katılımcıya belirli oran da süre sonunda kripto para ödülü verilir.
Süre sonunda katılımcı kilitlediği tüm kripto paraları geri alarak kullanabilecektir. Katılımcının süre sonunu beklemeden kripto paralarını geri almak istemesi durumunda ödül verilmeyeceği gibi belirtilen oranda kripto para cinsi üzerinden ceza uygulanır.
Neden Her Kripto Para Stake Edilemiyor?
Bitcoin, dünyanın herhangi bir yerinde iki kullanıcı arasında alım satımı yapılabilir. Alım satım işlemini doğrulamak için gerekli olan işlem gücünü elektrik tüketen Proof of Work(PoW) algoritmasını kullanarak yapar. Blockchain üzerinde bu işlem oldukça basit bir işlemdir. Ancak bu durum Bitcoin gibi blockchain üzerinde ölçeklenebilir basit bir çözümdür.
Ethereum sahip olduğu ağ sayesinde birçok DeFi projesine altyapı sağlamaktadır. Sağladığı bu alt yapıyı sürdürülebilir kılması için enerji tüketimini minimum da tutması ve işlemleri hızlı gerçekleştirmesi gerekmektedir. Bu nedenle işlem trafiğinin arttığı ağlarda hız ve verimliliği artıran enerji tüketimini minimuma indiren hisse ispatını kullanacaktır.
Son yıllarda çıkarılan birçok kripto para yeni bir teknoloji olarak görülen Proof of Stake(PoS) algoritmasını kullanmaktadır. %90 oranında enerji tasarrufu sağlayan bu algoritma geliştirilmeye devam etmektedir. Stake edilebilmesi için, stake edilen kripto paranın Proof of Stake(PoS) ağ mutabakat algoritmasını kullanıyor olması gerekmektedir.
Stake Etmenin Avantajları
Staking ile cüzdanda bekleyen işlevsiz kripto paraları işleme sokmadan kişi pasif bir gelir elde edebilir. Bankaların faiz sistemine benzetilebilir.
Blockchain üzerinden ağ trafiğinin azaltılması ve rahatlatılması için oldukça önemlidir. Hız ve verimliliği artırır.
Tercih edilen ağın gelişimine katkı sağlanır.
Proof of Work(PoW)’e göre enerji tüketimini yüksek oranda azaltmaktadır ve donanımlı ve güçlü cihazlara gerek yoktur.
Bazı projelerde stake eden kullanıcılara ağın geleceği hakkında söz hakkı tanınır.
Kilitleme yapmadan da stake edebilir ancak ödül miktarı daha düşük olacaktır.
Stake Etmenin Dezavantajları
Belirlenen süre boyunca kilitlenen kripto paralar ile alım satım yapılamaz. Piyasa içerisinde görülen fırsatlar değerlendirilemez. Ani fiyat hareketlerinde pozisyon alınamaz.
Katılımcının süre bitmeden protokolden ayrılması stake ödülünü alamamasına ve ceza uygulanmasına sebep olur.
Her kripto para ile stake edilemediği gibi her alım satım platformunda da stake edilemeyebilir.
Stake edilen platform siber saldırıya maruz kalabilir.
Stake yapılan kripto para kilitlenme sürecinde değer kaybedebilir.
Stake etmek için yeterli miktarda kripto paraya sahip olunması gerekmektedir. (Bu miktar Ethereum için 32 ETH’dir.)
Kısa süre içerisinde birçok platform ve proje içerisinde Staking kullanılmaya başlandı. Genellikle kullanılan PoW algoritmasına karşı enerji verimliliği ve maliyet gibi konularda üstünlük kurmayı başaran PoS algoritması ilerleyen süreçte projeler tarafından çok daha fazla tercih edilecektir.
Stake edilerek kazanç imkanı sunan bazı kripto paralar ve yıllık kazanç oranları:
Ethereum 2.0 (ETH2.0): %4.15
Cardano (ADA): %4.98
Polkadot (DOT): %13.99
Solana (SOL): %4.95
Avalanche (AVAX): %8.81
Yukarıdaki verileri güncel olarak https://www.stakingrewards.com/ adresinden takip edebilirsiniz.
“Proof of Work (PoW) ve Proof of Stake (PoS) Nedir?” Paritex Podcast serisinde Proof of Work’un amacı ve temel sorunlarından bahsedilirken, madencilik havuzlarında gücün merkezileşmesine, %51 saldırsına ve Proof of Work ağ mutabakat algoritmasından Proof of Stake algoritmasına nasıl bir geçiş yapıldığına da değinildi.
